Sermaye piyasalarındaki pay senetlerine benzer şekilde, Elektronik Ürün Senetleri (ELÜS), Türkiye Ürün İhtisas Borsası’nda (TÜRİB), 26 Temmuz 2019’dan beri, lisanslı depoculuk kapsamında işlem görüyor.
Aradan geçen 5 senelik süre zarfında, mudi ve yatırımcı sayısı arttı, daha şeffaf ve adil fiyat oluşumu sağlandı, lisanslı depoculuk kapasiteleri de gün geçtikçe artıyor. Mümkün olan en kısa zamanda, mümkün olan azami oranda, daha fazla ürünün hem çeşit hem miktar olarak, lisanslı depoculuk sistemine dahil edilmesi, önem arz ediyor.
TÜRİB’de artan işlem hacmi ELÜS’lerin finansal sistemde kalıcı bir yere sahip olacağına işaret ediyor.
Elektronik Ürün Senedine yönelik destekler; çiftçiler, ürünlerini lisanslı depolarda saklayarak ve ELÜS’e bağlayarak, nakliye desteği, analiz desteği, kira desteği ve muhtelif vergi istisnalarından oluşan devlet teşviklerinden istifade ediyor.
Vergi İstisnası
Lisanslı depolarda stoklanan tarımsal ürünlerin alım/satım işlemlerine ilişkin gelirler 2028 yılı sonuna kadar gelir vergisi (zirai faaliyetlerden doğan gelirler dahil) ve kurumlar vergisinden muaf olacak. Diğer yandan ilgili işlemler damga vergisi ve KDV’den istisna edildi.
Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince lisanslı depolar tarafından ihraç edilen ELÜS tutarının yüzde 75’ine kadar azami 9 ay vadeli olarak faizsiz kredi verilebiliyor.
Aracılık, T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından faaliyet izni verilen ve TÜRİB tarafından Borsa Üyeliği’ne kabul edilen Ürün Piyasası Aracı Kurumları (ÜPAK) tarafından müşterilerin ELÜS ve ELÜS’e dayalı vadeli işlem sözleşmelerine ilişkin alım veya satım emirlerinin müşteri adına ve hesabına TÜRİB’e iletilmek suretiyle gerçekleştirilmesidir.
Bu noktada, ÜPAK’lar, sistemin son halkası olarak ortaya çıktı. 19 Nisan 2024 tarihinde itibaren, ‘Aracılı Sistem’e geçilecek ve mudi/müşteri kayıtları ile TÜRİB’e emir iletimi, ÜPAK’lar tarafından gerçekleştirilecek. “Aracılı Sistem”, tarımsal piyasalarda sermaye piyasalarının örnek alınması ve revize edilerek uyarlanması suretiyle kurgulandı. Sermaye piyasası aracı kurumları ve bankalar, 31 Aralık 2026 tarihine kadar söz konusu piyasada “aracı” olarak faaliyet gösteremeyecek.
Anadolu ÜPAK, 5 Ocak itibarıyla, “Türkiye’nin Ürün Piyasası Aracı Kurumu” mottosu ile 23 adet İç Anadolu ve Karadeniz Ticaret Borsası sermayedarlığı ile kuruldu. Anadolu ÜPAK, sermaye piyasalarında bir sermaye piyasası aracı kurumu ne yapıyorsa, aynısını tarım piyasalarında gerçekleştirecek.
TÜRİB Spot ELÜS Piyasası’nda aracılık hizmeti verecek, mudi/yatırımcı kaydı, emir iletimi ve sonlandırmalarını kendi bünyesinde yapacak, tarımsal ürün piyasalarına, likidite, derinlik, hacim kazandıracak, hizmet sunacaktır. Tarım Piyasalarındaki riskler, TÜRİB ve ‘Aracılı Sistem’de Anadolu ÜPAK ile azalacak.
Anadolu ÜPAK, ELÜS işlemi yapmak isteyen tüm mudi/müşterilerin sisteme giriş noktası olacak. Yeni mudi/müşteri kaydı ve müşteri emirlerinin Anadolu ÜPAK’a iletimi, Anadolu ÜPAK’ın acenteleri (Ticaret Borsaları, Sermaye Piyasası Aracı Kurumları ve Bankalar) vasıtasıyla da yapılabilecek.
Anadolu ÜPAK uzman ekibi ile tarım piyasalarında işlem yapan yatırımcıya kurumsal hizmet verecek. Tarım Piyasalarında fiyat belirsizliği azalacak. Şirketlerin yatırım planları için gerekli olan finansman, tarım ürünleri yoluyla sağlanabilecek, aynı şekilde tarım piyasalarının finansman sorunu çözülecek ve nihayetinde tarım piyasaları ve ülke ekonomisi kalkınacak.
Spot piyasalarda ‘Aracılı Sistem’e geçişten bir sonraki aşama, “kredili işlemler, gün içi alım satımlar, yatırım danışmanlığı gibi hizmetler” olacak, söz konusu hizmetler ile sermaye piyasalarından yatırımcı gelecek, işlem hacmi, likidite ve derinlik artacak.
Anadolu ÜPAK, söz konusu hizmetlere tümüyle açık ve hazır olup, tarımsal emtia piyasalarının gelişiminde öncü rol oynayacak.
Hibya Haber Ajansı
