93 yaşındaki “Dunhuang’ın Kızı”nın ömür boyu arayışı

Beijing'de yer alan Çin Ulusal Sanat ve El Sanatları Müzesi'nde nisan ayında açılan "Dunhuang’ın Ebedi Güzelliği" adlı sergi, 93 yaşındaki ünlü sanatçı, tasarımcı ve eğitimci Chang Shana'yı bir kez daha halkın gözdesi haline getirdi. Sergide Gansu eyaletindeki Dunhuang kentinde yer alan Mogao mağara sanatının korunmasına adanmış Chang Shana'nın yaklaşık 80 yıllık sanat hayatı boyunca verdiği emeğin meyveleri gösteriliyor.

93 yaşındaki Chang Shana, 29 Nisan'da serginin açılışında konuştu

93 yaşındaki Chang Shana, Gansu eyaletinin Dunhuang kentinde geçirdiği acı-tatlı günleri hatırlarken kendini tutamayıp gülümsedi.

1940'larda 12 yaşındaki Shana, ailesiyle birlikte Dunhuang'a yerleşti. Babası Chang Shuhong(1904-1994), ömür boyu kendisini Dunhuang Mogao mağara sanatlarının korunmasına adadı ve "Dunhuang'ın Koruyucusu" ünvanını kazandı.

Chang Shana'nın taklit ettiği Dunhuang duvar resimlerinden biri  

Çöl ve gobi içinde yer alan Dunhuang'daki çetin yaşam koşullarına katlanan genç Shana, günlerini babası Shuhong'la birlikte Mogao mağaraları içindeki duvar resimleri ve Buda heykellerini taklit etmekle geçiriyordu. Bu özel deneyimleri, Shana'nın Dunhuang'a olan ve ömrü boyunca devam eden sevgisini biçimlendirdi. Bundan sonraki yıllarda Shana, hep resimleri ve tasarımlarıyla Dunhuang'la ilgili derin duygularını ifade etmeye çalıştı.

Dunhuang'ı memleketi olarak gören Shana, 2014'da kendisi ve babası tarafından Dunhuang'ın muazzam sanatsal hazinesinden ilham alınarak yaratılan eserlerin yer aldığı "Dunhuang'un Ebedi Güzelliği" adlı sergi turunu başlattı.

"Dunhuang'ın Ebedi Güzelliği" sergisinde yer alan eserler

 Beijing'den Çin'deki birkaç şehre uzanan sergi turu, bu yıl Beijing'e döndü. Çin Ulusal Sanat ve El Sanatları Müzesi'nde 29 Nisan'da açılan serginin 27 Ekim'e kadar sürmesi bekleniyor.

Paris'ten Dunhuang'a

Hikâye, Chang Shuhong'un hayallerini gerçekleştirmek amacıyla Paris'te sanatçı olma umuduyla dolu yaşamından vazgeçip ana yurda geri dönmeye karar vermesiyle başladı.

Paris'teki tanınmış Ecole Nationale Superieure des Beaux-Arts'tan mezun olan Chang Shuhong'un eserleri, prestijli Paris Salonu'nda birçok kere ödül kazanmıştı.

1933 yılında babası Chang Shuhong ve annesi Chen Xiuzhi ile birlikte Paris'te yaşayan Chang Shana

1935'in bir sonbahar gününde dünyaca ünlü Fransız sinolog ve kaşif Paul Pelliot'un derlediği "Dunhuang Mağaraları Kataloğu" adlı kitabı Paris'teki bir sokak standından almamış olsaydı, Chang Shuhong Paris'te sanatçı olarak potansiyelini takip edebilirdi. Chang Shudong, kitapta yer alan, bin yıllık olağanüstü sanat ve kültür iletişim hazinesini gösteren 300'den fazla duvar resmi ve Budist heykelciğin fotoğraflarını gördüğünde şoke oldu.

Yıllar sonra o zamanki duygularını hatırlatan Chang Shuhong, şu ifadeleri kullandı: "Anavatanım hakkında daha önce bilmediğim geçmişleri ortaya koyan o kitaptaki canlı ayrıntıları görünce hayrete düştüm."

Chang, "Duvar resimlerindeki vuruşlar güçlüydü, hatta Fovizm eserlerindekilerden daha cesurdu, yapılar bir ihtişam hissi veriyordu ve tasvir edilen figürler canlı ve enerjik görünüyordu" diye söyledi.

Daha sonra Guimet Müzesi'nde Batılı kaşifler tarafından Dunhuang'dan yağmalanan kültürel eserleri gördüğünde, Çin'e dönüp Dunhuang'daki gizemleri dünyaya açıklama niyeti daha da güçlendi. 

Lyon'da dünyaya gelen Chang Shana, 6 yaşına kadar Paris'te yaşadı. Ailesiyle birlikte  döndüğünde Çin, Japon Saldırganlığına Karşı Deniş Savaşı'nın(1931-1945) kaosu içindeydi. Shana, Çin'in güneybatısındaki Chongqing kentinde ilkokula gitti ve 1943 sonunda ailesiyle birlikte Dunhuang'a geçti.

Chang ailesinin Dunhuang'da geçirdikleri ilk zamanlar

Çöl içinde bulunan Dunhuang'daki sert iklim koşulları Shana'da derin izlenimler bıraktı. Buradaki maddi olanaklar da son derece kısıtlıydı. Dunhuang'daki mirasların kadim İpek Yolu boyunca gerçekleştirilen sanat ve kültür iletişimi için bir vaha olduğu düşünülürse bu belki de ironikti.

Ancak Dunhuang, küçük kız Shana'yı özgün bir şekilde yetiştirdi. Shana, "Mağaralara girdiğim anda gözlerim kamaştı. Daha önce bu kadar parlak renkli duvar resmi ve heykelleri görmemiştim" diye konuştu.

Bundan sonra Shana, sıkı sık babası ve Dunhuang'a emek veren diğer sanatçıları takip ederek farklı zamanlara ait güzel duvar resimlerini ve heykelcikleri taklit etmeye çalışıyordu.

Günlük rutini arasında kaligrafi pratiği yapmak, Fransızca öğrenmek, Çince öğrenmek ve babasıyla birlikte Dunhuang'da araştırma yapan sanatçılardan Çin ve Batı sanat tarihi dersleri almak da vardı.

Shana, Dunhuang'da sanat kariyerinin ilk aşamasındaki eğitimi gördüğünü söyledi.

Sergide gösterilen Chang Shana'nın eserlerinden biri

 İşte Beijing'de devam eden bu sergide Shana'ın Dunhuang’le ilgili anlayışlarını gösteren 1940'lı yıllarda taklit ettiği duvar resimleri de yer alıyor.

17 yaşındayken Shana, iki yıllığına Amerika Birleşik Devletleri'nin Boston şehrinde sanat ve müzecilik eğitimi gördü. 1950 yılında yurda dönen Shana, babasının Yasak Kent Müzesi’nde organize ettiği Dunhuang'la ilgili bir sergiye yardım etti.

Sergiyi ziyaret eden dönemin prestijli mimarları Liang Sicheng ve Lin Huiyin, Shana'nın taklit ettiği resimlerden çok etkilendi. Lin'in yardımıyla, Shana, Tsinghua Üniversitesi'nin mimarlık bölümünde asistant öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı.

Lin, genç Shana'nın tasarım ve eğitim alanında yeni bir sayfa açarak Dunhuang sanatı olmak üzere geleneksel sanatların korunması ve aktarılması için yeni yöntemleri keşfedebilmesini arzu etti.

Chang Shana üzerinde önemli etkisi olan Lin, Dunhuang öğelerini yaşamın farklı alanlarına entegre etmeye de teşvik etti. Lin, geleneksel sanatlara ve el sanatlarına modern bir soluk getirmenin yeni yolları hakkında ilham almak için onu emaye ve porselen üreten fabrikalara da götürdü.

1996 yılında Chang Shana, Merkezi Sanatlar ve Tasarım Akademisi'nin bir etkinliğinde konuştu.

Shana, daha sonra Merkezi Güzel Sanatlar Akademisi ve Merkezi Sanatlar ve Tasarım Akademisi'nde (günümüzdeki Tsinghua Üniversitesi'ne bağlı Güzel Sanatlar Akademisi) öğretim görevlisi olarak da çalıştı.

Bir tasarımcı ve eğitimci olarak Shana, çok sayıda ulusal projeye katıldı. Erginlik dönemini zenginleştirmiş olan Dunhuang'ın duvar resimleri, mimari yapıları ve Buda heykellerinden kaynaklanan motifler ve desenlerin öğeleri, tasarladığı eserlerle birleştirildi.

Chang Shana, ilk Asya-Pasifik Bölgesi Barış Konferansı'na katılan yabancı misafirlere hediye olarak ipek eşarp tasarladı.

Chang Shana tarafından tasarlanan, Dunhuang'dan zaojing (keson tavan) ve beyaz güvercin desenlerini içeren ipek eşarplar, 1952'de Beijing'de düzenlenen ilk Asya-Pasifik Bölgesi Barış Konferansı'na katılan yabancı misafirlere hediye olarak verildi.

Beijing'deki Büyük Halk Toplantı Sarayı'nın tavanında Chang Shana tarafından tasarlanan, Dunhuang sanat öğelerini içeren ışık süslemeleri

Onlarca yıl içerisinde Shana, Beijing'deki Büyük Halk Toplantı Sarayı'nın tavanındaki ışık süslemeleri de dahil olmak üzere pek çok simgesel mekandaki tasarımlarına Dunhuang sanatını dahil etti.

Son 10 yılda Çin'deki birçok şehirde düzenlenmiş olan "Dunhuang'un Ebebi Güzelliği" sergisi, Dunhuang miraslarını korumanın önemi konusunda büyük farkındalık yarattı.

2024 yılının babası Chang Shuhong ve ünlü kadın mimar Lin Huiyin'in 120. doğum günlerinin kutlanacağı bir yıl olduğunu hatırlatan Shana, "Dunhuang'un Ebebi Güzelliği"nin iki ustaya saygı sergisi niteliğinde olduğunu söyledi.

Hibya Haber Ajansı